رشد روزافزون فناوری اطلاعات و ارتباطات خصوصاً در حوزه مبادلات تجاری و بازرگانی باعث شده است که استفاده از این فناوری به عنوان یکی از مبانی اصلی هر فعالیت اقتصادی مد نظر قرار گیرد و میتوان انتظار داشت که در آیندهای نه چندان دور به یک شرط اساسی در افزایش قابلیت رقابتپذیری تبدیل شود. در حال حاضر نیز توسعه ارایه خدمات به صورت الکترونیکی در حوزههای مختلفی همچون بانکداری، دولت، تجارت و ... چنین نتیجهای را تأیید میکند. این مسئله اهمیت توجه به مباحث مرتبط با فناوری اطلاعات را نشان میدهد که از مهمترین این مباحث، امنیت در حوزه سایبر است. خصوصاً نمیتوان منکر جایگاه ویژه امنیت اطلاعات در حوزههایی چون بانکداری الکترونیکی، تجارت الکترونیکی و دولت الکترونیکی، شد. در این زمینه باید گفت که علاوه بر ابعاد فنی تأمین امنیت در شبکههای اطلاعاتی و فرایندهای الکترونیکی، توجه به راهبردهای پیشگیرانه و مقابله با سوءاستفادههای احتمالی در محیط سایبر نیز لازم به نظر میرسد.
در مطالب پیش رو، به این نکته توجه شده و بر اساس آن فصل اول این شماره از ماهنامه به یکی از مهمترین مباحث فنی و امنیتی در حوزه تبادل اطلاعات الکترونیکی با عنوان امضای دیجیتالی اختصاص یافته است. گفتنی است از امضای دیجیتالی به عنوان پیشنیاز اصلی توسعه دولت الکترونیکی نام برده میشود.
از طرفی به دلیل لزوم توجه به ابعاد غیرفنی امنیت در فضای سایبر و با هدف شناخت سوءاستفادههای احتمالی از این فضا، ابعاد حقوقی این مسئله در قالب بحث جرایم رایانهای در فصل دوم این شماره از ماهنامه ارایه شده است.
تجربه کشورهای موفق در حوزه توسعه دولت الکترونیکی نشان داده است که با توجه به اهمیت بخش تجارت و بازرگانی در حوزه فعالیتهای دولتی، بسیاری از این کشورها به منظور ارایه خدمات الکترونیکی خود به بخش کسب و کار (G2B)، در گام نخست اقدام به تبدیل تمامی اسناد کاغذی به اسناد الکترونیکی در حوزه تجارت و سایر حوزهها نمودهاند. در واقع گذار از اسناد کاغذی به اسناد الکترونیکی در حوزه تجارت، اولین قدم در دستیابی به دولت و تجارت الکترونیکی برای کشورهای پیشرو بوده است و این کشورها در فازهای بعدی به تبدیل سایر اسناد غیرتجاری به اسناد الکترونیکی اقدام نمودهاند. با توجه به این مطلب، فصل سوم ماهنامه حاضر به بررسی تجارت بدون کاغذ به عنوان اولین گام دستیابی به دولت الکترونیکی اختصاص یافته و به صورت موردی به مطالعه پروژه تجارت بدون کاغذ در کره جنوبی که به عنوان یکی از پروژههای موفق این کشور در سال 2010 معرفی شده، پرداخته است.
در حال حاضر پورتال دولت الکترونیکی بخش بازرگانی با هدف ارایه خدمات الکترونیکی وزارت بازرگانی از طریق این پورتال و امکانسنجی و اقدام در جهت الکترونیکی کردن خدمات غیرالکترونیکی این وزارت در حال راهاندازی است. قدم اول در دستیابی به این هدف، شناخت صحیح کلیه خدمات وزارت بازرگانی به شهروندان، تجار و سایر بخشها است. از آنجایی که شناخت این خدمات میتواند برای مخاطبین ماهنامه نیز مورد توجه باشد، تصمیم بر آن شد تا در شماره حاضر و چندین شماره آتی، بخشی از ماهنامه دولت الکترونیکی به معرفی خدمات، امکانات و توانمندیهای موجود در مجموعه وزارت بازرگانی اختصاص یابد. در این راستا در فصل چهارم این شماره، به معرفی و شرح خدمات ارائه شده از سوی سازمان بازرگانی استان تهران و برخی سازمانهای تابعه وزارت بازرگانی، پرداخته شده است. امید است این بخش بتواند راهگشایی برای خدماتگیرندگان وزارت بازرگانی باشد.